داروهای هیپراسموتیک
داروی Hyperosmotic agents
مانیتول
گلیسیرین
مکانیسم اثر
داروهای هیپراسموتیک ، از جمله مانیتول ، اسمولاریته پلاسمای خون را بالا می برد.
بنابراین جریان آب از چشم به داخل پلاسما افزایش یافته و فشار داخل چشم را کاهش می یابد.
زمان لازم برای رسیدن به اوج اثر کاهنده فشار داخل چشم، ۶۰-۳۰ دقیقه پس از تزریق مانیتول است.
طول اثر کاهنده فشار داخل چشم ، ۸-۴ ساعت بعد از تزریق مانیتول می باشد.
نکات قابل توجه:
افزایش واجهشی (Rebound) فشار داخل چشم، به علت نفوذ تدریجی مانیتول به داخل زجاجیه ، ممکن است در حدود ۱۲ ساعت پس از تجویز مانیتول بروز کند.
اشکال دارویی:
محلول مانیتول ۱۰٪ و ۲۰٪ وجود دارد.
موارد مصرف
مانیتول ، برای کاهش فشار داخل چشم در حمله حاد گلوکوم (در مواردی که سایر روش ها موفقیت آمیز نبوده اند) یا برای آماده کردن بیمار برای بعضی از جراحی های داخل چشمی به کار می رود.
مقدار مصرف
بزرگسالان: مانیتول برای درمان گلوکوم، مقدار gr/kg ۱-۲ در مدت زمان ۶۰-۳۰ دقیقه به صورت انفوزیون وریدی مصرف می شود.
نکات قابل توصیه
- شدیدترین عارضه جانبی مانیتول، عدم تعادل آب و الکترولیت است.
- خونریزی ساب آراکنویید هم از عوارض وخیم مانیتول است.
- مصرف همزمان مانیتول با دیگوکسین ممکن است ، سبب افزایش احتمال مسمومیت با دیگوکسین، ناشی از کاهش پتاسیم خون شود.
- در بیماران با نارسایی قلبی – ریوی و نارسایی کلیه ، مانیتول باید با احتیاط فراوان مصرف شود.
- در خونریزی فعال داخل جمجمه و ادم ریوی ، مصرف مانیتول منع مصرف دارد.
- مانیتول را تنها باید از راه انفوزیون وریدی تجویز کرد.
- دیورز شدید به دنبال مصرف مانیتول ممکن است ، اتساع مثانه بدهد.
- نشت مانیتول از رگ ها ، ممکن است موجب ادم و نکروز بافتی شود.
- قبل از مصرف مانیتول در صورت وجود رسوب های کریستالی، باید با گرم کردن مانیتول ، به صورت محلول کامل درآورد.
داروی Glycerin (Glycerole)
گلیسیرین
مکانیسم اثر
گلیسیرین ، اسمولاریته پلاسما را بالا برده و باعث افزایش جریان آب از فضاهای خارج عروقی از جمله زجاجیه به پلاسما می شود و فشار چشم را کاهش می دهد. به علاوه در مصرف موضعی گلیسیرین ، روی قرنیه ادم قرنیه راکم کرده و قرنیه را شفاف می کند .
زمان لازم برای شروع اثر کاهندگی فشار ، ۱۰ دقیقه بعد از مصرف گلیسیرین میباشد.
زمان لازم برای رسیدن به اوج اثر ، ۹۰-۶۰ دقیقه بعد از مصرف گلیسیرین و طول اثر ، ۵ ساعت بعد از مصرف گلیسیرین میباشد.
دفع گلیسیرین کلیوی است.
اشکال دارویی
Bulk: 50%
مقدار مصرف
بزرگسالان : گلیسیرین به مقدار ۱٫۵ – ۱ g/kg از راه خوراکی به صورت دوز واحد و سپس میتوان ۰/۵g/kg هر ۶ ساعت تکرار کرد.
کودکان : گلیسیرین به مقدار ۱-۱/۵ g/kg از راه خوراکی تجویز می شود که می توان همین مقدار را هر ۸-۴ ساعت تکرار کرد.
عوارض جانبی
- گلیسیرین در بیماران قلبی عروقی و پرفشاری خون می تواند ، منجر به نارسایی احتقانی قلب و آریتمی شود.
- در بیماران دیابتیک به علت عدم متابولیسم گلیسیرین ممکن است ، هیپرگلیسمی و حتی کمای هیپراسمولار ایجاد شود.
- احتباس ادرار در اثر مصرف گلیسیرین می تواند مشکل ساز باشد.
- در بیماری های کلیوی ، مصرف گلیسیرین با افزایش حجم خون ممکن است ، نارسایی احتقانی را تشدید کند.
مصرف در حاملگی و شیردهی
مصرف گلیسیرین در انسان مطالعه نشده، ولی باید در مصرف گلیسیرین احتیاط کرد.
داروی سدیم کلراید چشمی
داروی Sodium Chloride (Ophthalmic)
مکانیسم اثر
پماد و قطرہ چشمی سدیم کلراید ، ھیپراسمولار میباشد.
اشکال دارویی
ophthalmic Ointment:5%
ophthalmic Drop: 5%
موارد مصرف
- پماد و قطره کلرورسدیم ، در کاهش ادم قرنیه ناشی از علل مختلف، از جمله ادم ناشی از اعمال جراحی داخل چشمی مصرف می شود.
- در صورتی که ادم قرنیه وجود داشته باشد، پماد و قطره کلرورسدیم ، به عنوان دارویی کمکی و جهت تسهیل معاینات چشمی در گونیوسکوپی و فوندوسکوپی مصرف می شود.
مقدار مصرف
پماد و قطره کلرورسدیم به صورت چهار بار در روز تجویز میشود.
در ایران پماد و قطره کلرورسدیم به نام پماد و قطره ناتریسالت در دسترس است.
